Umursamazlık.


Results for "Umursamazlık."

Philosophical Dictionary

Umursamazlık.

(Philosophical Dictionary) :
(Os. İhmâli kıyem, Fr., Al., İng. Adiaphorie). hiç bir şeyi ötekinden farklı tutmamayı ve önemsememeyi gerçekleştiren ruhsal durum... İlkin antik çağ Yunan düşünürü Pyrrhon tarafından, şüpheciliğinin sonucu olarak, farksızlık anlamında kullanılmıştır. Pyrrhon, her şeyden şüphe ettiği için, bütün şeyleri birbirinden farksız saymayı yeğliyordu. Porphirios'a göre de böylesine bir tutum, en üstün iyi'dir. Antik çağ Yunan düşüncesinde çeşitil öğretiler buna yakın durumları amaçlamışlardır. Epikuros'un ataraxia (tinsel dinginlik) ve Stoacıların apatheia (duyumsamazlık) amaçları da buna benzer durumları dilgetirir. Ne var ki her birinin böylesine bir huzur ve süıkûn durumunu amaçlamalarının nedenleri başka olduğu gibi, bu duruma varmak için gösterdikleri yollar da başkadır. Pyrrhon, şüphecilik nedeniyle ve yargıdan kaçınmak için, Epikuros bilgisizlikten doğan korkuları yenmek nedeniyle ve bu korkulardan kurtulmak için, Stoacılar doğaya uygun davranma nedeniyle ve düşünsel davranışlarına duygusallığı karıştırmamak için böylesine bir durumu istemişlerdir. Hint Budacılığında da nirvana'laşmak böylesine ruhsal bir dinginlik durumudur. Stoacılıkta doğalaşan bilge, bir kaya parçasının umursamazlığı ve mutluluğu içindedir. Stoacı Epiktetos'a göre, "Bilge odur ki, kimseyi kötülemez, kimseyi övmez, kimseden yakınmaz, kimseyi suçlamaz". İslâm gizemciliği de böylesine bir umursamazlığı yeğler, Marifetname'ye göre, "Yetkinin kişinin indinde sem ile abirin, sof ile harîrin, civan ile pirin, emir ile fakirin hiç bir farkı yoktur". İnsanı nesnel gerçeklikten ve dolayısıyle pratikten uzaklaştıran bütün bu tutumlar, idealist çıkmazlığın sonuçlarıdır. bkz. Epikurosçuluk, Pironculuk, Şüphecilik, Stoacılık, Ataraksiya, Eytişimsel Özdekçilik, En Üstün İyi, Bilgelik, Bilgi, Bilgi Kuramı.