Işıkçılık.


"Işıkçılık." Die Ergebnisse der Suche nach dem Wort

 Philosophische Wörterbuch

Işıkçılık.

( Philosophische Wörterbuch) :
(Os. İşrakıyye, Fr. Illuminisme, Al. IIluminismus, İng. IIluminism). Bireysel sezgiyle tanrısal gerçekliği kavramaya dayanan dinsel-gizemsel öğretilerin genel adı... Işıkçılığın kökleri eski Mısır'ın Hermesçiliğinde ve İran'ın Zerdüstçülüğünde belirmiştir. Işıkçılığı ortaya atan İslâm düşünürü Sehabeddin Suhreverdî'nin (1158-1191) öğretisi şöyle özetlenebilir: Işıklar ışığı (nur-ül-envar) derinlere doğru indikçe yoğunlaşmış ve kararmıştır. Bu yoğunlaşma maddesel dünyayı meydana getirmiştir. Ruhla beden arasında önce bir ayrılık yoktur, çünkü biri öbürünün yoğunlaşmasından ibarettir. Madde, kendini eğiterek, yavaş yavaş yeniden ışıklanabilir. ışıklar ışığına yaklaştıkça ışığın yadınlığı artar. Her basamağın aydınlığı, bir yukardaki basamağın aydınlığını çeker. Böylelikle, ışıklar ışığının her anlamı kapsayan büyük aydınlığına ulaşılır... Suhreverdî, gizemciliğin sadece yönteminden yararlanmıştır. Ona göre de felsefe, bir sezgi işidir ve insan anlamlar âlemine aklıyle ulaşamaz. Aydınlanma, sezgi (mükâşefe) yıluyle olacaktır.Ruh ve maddeyi aynı özü taşıyan gerçek kavramlar saymakla da Platondan ayrılmaktadır, çünkü Platon'a göre maddeler (cisimler) gerçek değildirler ve gerçek olan sadece idelerdir (soyut kavram, ruh, l'esprit). Işıkla karanlığı bir karşıtlı saymamakla da Zerdüş'ten ayrılmaktadır, çünkü Zerdüşt'e göre dünya ışıkla karanlığın savaş alanıdır. Suhreverdî'ye göre böyle bir savaş yoktur, karanlık ışıktan gelmiştir ve ışığa dönecektir... Cisimlerin kendiliği (mahiyet, ruh), bir tasarım değil, gerçek varlıktır diyen Platon, İbni Sina'nın son yapıtıyle islâm felsefesine girmiştir. Şehabeddin Suhraverdîbi düşünceyi geliştiren ve gizemcilikle uzlaştıran ışıkçılığı gizemcilikler gezimciliğin (tasavvufla meşaîlik) ortasında yer almıştır. ışıkçılığın son düşünürü Hayy ibni Yakasan adlı ünllü yapıtıyle gizemciliğe kayan İbni Tufeyl'dir (?-1156). bkz. Gizemcilik, Hermesçilik.