Kamutanrıcılık.


Resultados para "Kamutanrıcılık."

Diccionario filosófico

Kamutanrıcılık.

(Diccionario filosófico) :
(Os. Vahdet-i vücut mezhebi, Fr. Pantheisme, Al. Pantheismus, İng. Pantheism, İt. Panteismo). Doğayla tanrıyı özdeş kılan öğretilerin genel adı... İngiliz düşünürü Toland'ın 1705 yılında önerdiği pantheism terimi Türkçemize kamutanrıcılık ya da doğatanrıcılık sözcükleriyle çevrilmiştir. Bu anlayışta olan çeşitli öğretilerin ortak yanı, doğayla tanrıyı bir ve aynı şey sayma'larıdır. Ne var ki, çeritli öğretiler bu sonuca çeşitli yollardan varırlar. Yolların başkalığı, anlayışlarda da temel ayrılıklar meydana getirmektedir. Kökü Platon'da bulunan İskenderiye kamutanrıcılığı (Os. İskenderiye vücudiye mezhebi, Fr. Pantheisme alexandrin) na göre gerçek olan tanrıdır ve her şey tanrıdan türemiştir, böyle olunca da özdeksel evren tinsel bir tözden meydana gelmiş demektir. Bu anlayış da iki biçimdir: Evren, tanrısal belirmedir savını ileri süren görüşe türümcülük (Os. Sudûr vücudiyyesi, Fr. Pantheisme d'emanation), evren tanrıda içkindir savını ileri süren görüşe içkinci kamutanrıcılık (Os. butûn vücudiyyesi, Fr. Pantheisme d'immanence) denir. Evrensel bir ruhun doğalaşarak oluşmakta bulunduğunu ileri süren Hegelcilik de bu kamptadır ve bu açıdan oluşçu kamutanrıcılık (Os. Sayruret vücudiyyesi, Fr. Pantheisme du devenir) adını alır. Bütün bunların karşısında kamutanrıcılığı özdekçi bir anlayışla ileri süren öğretiler yer almaktadır. Doğalcı kamutanrıcılık (Os. Vücudiyye-i tabiîyye, Fr. Pantheisme naturaliste) ya da özdekçi kamutanrıcılık (Os. Vücudiye-i maddîyye, Fr. Pantheisme materialiste) adı altında toplanan bu öğretilere göre gerçek olan evrendir ve tanrı, evrendeki bütün varlıkların toplamıdır, böyle olunca da tanrı, özdeksel bir tözden meydana gelmiş demektir. Kamutanrıcılık terimi, tanrıtanımazlık ve tanrıcılık terimlerine karşı anlamda kullanılır. Temelde, düşünsel kökleri antik çağ Yunan stoacılığındadır. Stoa kamutanrıcılığı (Os. Vücudiyye-i revâkiyye, Fr. Pantheisme stoicien), ileri sürdüğü evrenin ruhu (Os. Ruhül kâinat, Fr. L'âme du monde) anlayışıyle, giderek Hegelciliği ve Spinozacılığı doğurmuştur. Kamutanrıcılık, ilkin özdekçi doğa anlayışını yansıtırken giderek idealist bir yapıya dönüşmüş ve uygunculuk anlayışını yansıtmaya başlamıştır. XIX. yüzyıla gelinceye kadar metafiziği fiziğe indirgeyen kamutanrıcılık, günümüzde fiziği metafiziğe indirgeme çabasındadır. bkz. Uygunculuk, Kamusaltanrıcılık, Kamutincilik, Fizik, Metafizik, Doğa, Doğa Felsefesi, Doğalcılık, Türcülük, Sudur ve Uruç, Vahdet-i Vücut, Stoacılık, Hegelcilik, Yeniplatonculuk, Gizemcilik.