Kantçılık.

"Kantçılık." Die Ergebnisse der Suche nach dem Wort

Philosophische Wörterbuch

Kantçılık.

 ( Philosophische Wörterbuch) :
(Os. Kant'ın mezhebi, Fr. Kantisme). Alman düşünürü Kant'ın öğretisi ve bu öğretiyi çeşitli biçimlerde izleyenlerin genel adı... Alman düşünürü Immenuel Kant (1724-1804), düşünce dünyasının temel taşlarından biridir. WVIII. yüzyıldan beri birçok öğretiler Kant temeli üstüne kurulmuştur. Nitekim Alman idealizminin kaynağı da Kant öğretisidir. Kant öğretisi, çeşitli biçimlerde izlenmiştir: Kimileri Kant'ı gereği gibi anlamaya ve anlatmaya çalışmışlardır. Vaihinger, Schmid, Beck, Reinhold, Maimon, Schulze gibi düşünürler bu yoldadırlar. Örneğin Karl Leinhard Reinhold (1758-1828), Kant'ı yaymaya çalışırken Kant öğretisinin kandırıcı olmayan yanlarını gidermeye uğraşmıştır. Kimileri Kant'ı eleştirerek yola çıkmakla beraber Kant'ın izinde yürüyerek yeni sistemlere varmışlardır. Fichte, Schelling, Hegel bu yoldadırlar. Kimileri de Kant'ı yeni biçimlerde yorumlayarak çağdaş düşünceyle bağdaştırmaya çalışmışlardır (yeni Kantçılık). Ö Leibmann, H. lCohen, P. Natorp, E. Cassirer, H. Rickert bu yoldadırlar. Kantçılık bir felsefe sistemi olarak eleştiricilik adıyle anılır. Kant, ilerici düşünceyle gerici düşünceyi birlikte içeren, birçok çelişmelere düştüğü halde birçok doğruları da meydana koyabilen, temelde utangaç özdekçi ve eytişimci ilginç bir düşünürdür. bkz. Eleştiricilik, Bilinemezcilik, Yeni Kantçılık, Alman İdealizmi, Deneyüstü, Deneyüstücülük, Deneyüstü Düşüncecilik.
 Philosophische Wörterbuch

Yeni Kantçılık.

 ( Philosophische Wörterbuch) :
(Os. Nev tenkidiyye, Fr. Neo-Kantisme, neo-criticisme). Eytişimsel ve özdekçi yanından yoksun idealist Kantçılık anlayışları... XIX. yüzyılın sonlarına doğru "Kant'a dönüş" sloganıyle ileri sürülmüştür. Kantçılık ya da eleştiricilik adları altında Alman düşünürü Kant'ın sistemi, idealist bir yapı içinde yükselmiş bir çeşit "utangaç özdekçilik" olmakla beraber birçok düşünceleri geniş çapta etkilemiş bir akımdır. XIX. yüzyılda yeni eleştiricilik ya da yeni Kantçılık adı altında Almanya'da Albert Lange (1828-1875) ve Fransa'da Charles Renouvier'nin (1815-1903) öncülükleriyle Hermann Cohen (1842-1918) ve izdaşlarında beliren olgucu bir yapı içinde canlanmıştır. Yeni Kantçılık da, eski idealist gerçekçiliği diriltmeye çalışan yeni gerçekçilik gibi, bir çeşit yeni olguculuk (neo pozitivizm) karakterindedir. Daha açık bir deyişle yeni Kantçılık "Auguste Comte'tan temizlenmiş bir olguculuk"tur. Yeni Kantçılık da, özet olarak, öşyel der: Olaylardan başka hiç bir şeyi bilemeyiz; bilim olayları incelemekle yetinmelidir... Liebmann, J. Volkelt, A. Riehl, H. Cornelius. H. Cohen, P. Natrop. E. Cassirer, A. Lieber, Windelband, Rickert, Lask gibi birçok düşünürler bu anlamdaki yeni Kantçılığı savunmuşlardır. Lange'nin önderliğindeki Alman yeni Kantçılığı Kant'ın usçuluğuna, Renouvier'nin önderliğindeki Fransız yeni Kantçılığı Kant'ın töreciliğine önem vermiştir. Özellikle Lange'nin düşünceleri, ideailst kafalardaki bulanıklığı belirtmek bakımından yeterli bir örnektir. Lange'ye göre özdekçilik bilimsel bir yöntem olmakla yetindiği sürece doğrudur, nesnelerin kendiliklerini açıklamak gibi bir kuruntuya kapılınca yanlış bir yola girmektedir. Çünkü özdek dediğimiz şey, sonuç olarak, düşüncemizin tasarımlarından ibarettir. Bu yüzden de asıl gerçeklik materyalizmde değil idealizmdedir. Kaldı ki idealizm, insanın mutluluğu için de gereklidir. Bilim, kendiliğinde şey'i bilemez. Özdekçilik de, bu yüzden, sadece olaylarla uğraşan bir bilim olarak kalmalıdır... XIX. yüzyılda, bu Kantçı-olgucu yeni görüş, Claude Bernard (1813-1878), Dubois Reymond (1818-1896), Helmholtz (1821-1894), Wilhelm Wunt (1832-1920), H. Taine (1828-1893), E. Renan (1823-1892), Scherer (1815-1889) gibi pekçok ünlü bilgin ve düşünürü etkilemiştir. Yeni Kantçılık, Marbourg okuluyle (Cohen, Natorp, Cassirer) Baden okulunda (Windelband, Rickert) geliştirilmiştir. bkz. Eleştiricilik, Kantçılık, Marbourg Okulu, Yeni Olguculuk, Yeni Gerçekçilik.
Die Stichwortsuche Turkish - French Dict. ılık (83953k) Turkish - Germany Dict. çüş (65216k) Turkish - French Dict. açık (55286k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (40394k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (39152k) Turkish - French Dict. balık (38734k) Turkish - French Dict. çatı (36882k) Turkish - Germany Dict. hasır (35108k) Azerbaijani - Turkish Dict. necesen (33263k) English - Turkish Dict. credit an amount to s.o.´s account (33075k) Turkish - French Dict. ırmak (31906k) Turkish - Germany Dict. hercai (31109k)