evren

Results for "evren"

Ottoman - Turkish Dictionary

FEVREN

 (Ottoman - Turkish Dictionary) :
Birdenbire, sür'atle, çarçabuk.
 Philosophical Dictionary

Büyük Evren.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Âlem-i Kübra, Fr. Macrocosme). İnsan anlamındaki küçük evren karşılığı olarak evren... Eski felsefede insan küçük evren ve evren büyük evren olarak tanımlanır. Bu anlayış insanı doğanın bir parçası sayan, doğayla bir sayan bir anlayıştır; çağdaş anlayışa uygundur. Örneğin Claude Bernard'a göre bir canlının yaşamı, evrendeki topyekûn yaşamın bir parçasından başka bir şey değildir. Günümüzde büyük evren deyimi sonsuz büyüklükler (astronomik) oranını ve küçük evren deyimi sonsuz küçüklükler (atomik) oranını karşılar. Bununla beraber çağdaş astronomlara göre elektronlarla proton arasındaki uzaklık güneşle yıldızlar arasındaki uzaklıkla aynı orandadır. bkz. Küçük Evren, Evren.
 Philosophical Dictionary

Evren.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Kâinat, Fr. Univers, cosmos). Tüm varlık... Özdeksel varlığın insan zekâsıyle kavranabilen sonsuz bütünlüğüne evren adı verilmiştir. Bilinç-doğa diyalektiğiyle her an biraz daha gelişen insan bilgisi, evrensel sonsuzluktaki yoğunlaşmaları adım adım izlemektedir. Bu yoğunlukların uzayın her yanını dolduran sıcak gazdan türedikleri hemen hemen kesin gibidir. İnsan, evren bilgisine, önce düşünsel tahminlerle açılmıştır. Bilimsel araştırma, padua üniversitesi matematik profesörü Galileo Galilei'nin (1564-1642) 1610 yıl ocak ayının yedinci günü kendi eliyle yapmış olduğu teleskopunun Müşteri yıldızına çevirmesiyle başlar. Ondan üç yüzyıl önce ilk gözlüğü yapan İngiliz düşünürü Roğer Bacon (1214-1294) bir teleskop yapılmasının da mümkün bulunduğunu bildirmişti. ilk teleskop Flaman gözlükçülerinden Lippershey tarafından 1608 yılında yapıldı. Galile'nin biz zat yapmış olduğu teleskop ondan çok daha yetkindi ve çıplak göze giren ışığın yüz katını alıyord. Çağımızda yapılmış olan teleskoplarsa çıplak gözün aldığı ışığın bir milyon katını almaktadır. Astronomi bilimi, her gün biraz daha gelişerek evrensel sonsuzluğa doğru yol almaya başlamıştır.Galileo, teleskopunun aya çevirdiği zaman onun Giordano Bruno'nun(1550-1650) düşünsel tahminine uygun olarak dünyamıza benzeyen bir dünya olduğunu, günüşü çevirdiği zaman onun Giordano Bruno'nun (1550-1650) düşünsel tahmine uygun olarak dünyümıza benzeyen bir dünya olduğunu, güneşe çevirdiği zaman da, antık çağ Yunan matematikçileri Pitagoras (İ.Ö. 585-550), Filolaus ve Sisam'lı Aristarhus'un düşünsel tahminlerine uygun olarak dünyamızın güneşin çevresinde dönmekte olduğunu görmüştü. Artık, teori ve pratik diyalektiği başlamıştı. Çeşitli teoriler pratikle yalanlanıp doğrulanarak yeni teorilere yol açıyorlardı.Galile'nin teleskopu, leh astronomu Nicolas Copernicus'un (1473-1543) varsayımlarını doğrulama yolundaydı. Gezegenlerin kendi kendilerine ışık vermedikleri ve bir güneş sisteminin çevresinde kümelenerek ondan ışık aldıkları gözle görülmeye başlamıştı. İnsan zekâsının bu buluşları, insanlık tarihinin en büyük devrimini gerçekleştirerek insanın evrendeki varsayımsal yerini değiştiriyor ve onun bütün metafizik düşleriyle birlikte gerçek yerine doğru istiyordu... İnsanın ilk felsefe uğraşısı, evrensel ilk nedenin araştırılması yolunda gelişmiştir.Antik çağ Anadolu Yunanlıları okulunun ilk düşünürü Thales, İ.Ö. 600 yıllarında, ilk nedenin araştırılması yolunda gelişmiştir. Antik çağ Anadolu Yunanlıları okulunun ilk düşünürü Thales, İ.Ö. 600 yıllarında, ilk nedenin su olduğunu ileri sürdü . Var olan her şey sudan çıkmıştı ve suyun değişik biçimleriydi. Thales'in öğrencisi Anaksimandros'a göre ilk neden sonsuz (apeiron), sınırsız ve bu yüzden de bilirsiz bir madde olmalıdır. Su, belli bir maddedir ve belliolduğundan ötürü de sınırlıdır, sonludur. Anaksimandros'un öğrencisi Anaksimenes dünyayı kuşatan bu sonsuz ve belirsiz maddeye hava (aer. pneuma, psykhe) adını taktı. Evrenin oluşunu açıklayan bütün bu ilk öğretiler ilk nedenin madde, hem de canlı bir madde olduğunu ileri sürmektedirler (hilozoizm). Düzen anlamında bir evren göerüşü Pitagoras'ta beliriyor. Pitagoras'a göre evren bir uyum, bir sayı uyumudur. Salt bir, ne çift ne tektir, hem çift hem tektir. Tek ve çiftin karşılğı, dolu ile bosun karşıtlığında belirir. Evren, boşun doluyla çatışmasından oluşmuştur; boş doluyu sonsuz sayıda sonsuz küçük parçalara ayırmıştır. ilk varlık nokta, hareket ederek çizgiyi oldurmuştur. Çizgi hareket ederek çizgiyi oldurmuştur. Çizgi hareket ederek yüzey, yüzey hareket erek cisim meydana getirmiştir... Genellikle evren (Fr. Univers) deyimiyle kozmos (Fr. Cosme) deyimi aynı anlamı dilegetirmekteyse de evren'le dünyamızı da içeren doğa bütünlüğü, kozmos'la dünyamızın dışındaki doğa bütünlüğü kastedilmektedir. bkz. Evrenbilim, Evrendoğum.
 Philosophical Dictionary

Evrenbilim.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Kevniyyat, Fr. Cosmologie, Al. Kosmologie, İng. Cosmology, İt. Cosmologia). Evreni yöneten genel yasaları araştıran bilim... Klasik felsefe evrenbilim'i metafiziğin bir bölümü saymıştır. Alman düşünürü Wolff, bu araştırma alanını, deneysel olduğu kadar metafiziksel bir alan olarak tanımlamaktadır. kant da bu açıdan ona ussal everenbilim adını vermişti. Oysa bilimsel ussallığın metafizik ussallıkla hiç bir ilgisi yoktur. Evren, kuramsal olarak Thales'ten ve bilimsel olarak Galile'den beri gittikçe daha geniş bir etkinlikle açıklanmaktadır. Newton'un evreni Galile'nin hem de Newton'un evreni Galile'nin evrenini, Einstein'ın evreni hem Galile'nin hem de Newton'un evrenini kapsamıştır. İnsan bilgisi, birbirini yalanlayarak değil, birbirini içererek genişlemektedir. Evrenbilimin amacı, Einstein'ın belirttiği gibi, en küçük sayıdaki varsayım ve belitlerden mantıksal tümdengelimle en büyük sayıda deneysel gerçekleri kapsamaktır". Bu çaba, fiziksel kavramların, gittikçe daha etkin bir biçimde, birleştirilmesi yolunda gerçekleşmektedir. Sayısız sanılan özdeksel elementler önce doksan elemente, sonra da birkaç temel parçacığa indirildi. Çeşitli ereksel güçlerin de aynı erkenin değişik biçimleri olduğu anlaşıldı. Uzay, zaman, yerçekimi, erke ve özdek olmak üzere beş niceliğe indirilen evrensel kavramlar; Einstein'ın bağıntılık kuramlarıyle özdek temelinde toplandı. Birleştirilmiş alan kuramıyle de sonsuz büyüklüklerle sonsuz küçüklüklerin aynı yasada birleştirimesine çalışıldı. bkz. Evren, Evrendoğum, İlişkinlik Kuramı.
 Philosophical Dictionary

Evrendaşçılık.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Herşehircilik, Fr. Cosmopolitisme ). Ulus olarak insanlığı ve vatan olarak evreni tanıyan öğretilerin genel adı... İngiliz düşünürü Bertrand Russel, The Conquest of Hapiness adlı yapıtında şöyle diyor: Bir evren vatandaşı olarak, astronomik çağlar içinde yaşayabildiğimiz kısacık süreyi ve kaplayabildiğimiz pek küçücük yeri geriği gibi öğrenebilseydik, kendimizi birçok mutsuzluklardan korumuş olurduk. Modern yüksek öğrinimin kusurlarından biri de, evreni tarafsız bir gözle inceleme yolunda duygu ve düşünce gelişimine pek az yer vermesidir. Evren vatandaşlığının bilgisine erişseydik, kendimizi böylesine yıpratacak yerde, insanlığı uygarlığa götürenlerin büyük ordusunun bir eri olmayı yeğledik. Yüksek öğretimi gönlümce düzenlemeye yetkim olsaydı, gençler arasında az akıllı olanlarını ilgilendiren din yerine belki kolaylıkla din sayılamayacak bir şeyi koymaya çalışırdım. Geçmişi çok iyi bilen, insanoğlunun geleceğinin geçmişinden kıyaslanamayacak derecede uzun olabileceğini bir nokta ve bu gezegendeki ömrümüzün geçici bir olay olduğu bilincine erişmiş gençler yetiştirmeye çalışırdım... Evrendaşçılık, Marksçı uluslararasıcılık (enternasyonalizm)la benzerlik görünümü içinde ileri bir görüş gibi sunulan emperyalist çıkarları korumakla görevli bir propagandadır. Yurtseverlik ve bağımsızlık duygularını yok ederek çeşitli halkları emperyalist bir egemenlik altında toplama amacını güder. bkz. Tekelci Anamalcılık.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (84586k) Turkish - Germany Dict. çüş (72471k) Turkish - French Dict. açık (55528k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (40624k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (40213k) Turkish - French Dict. balık (38955k) Turkish - French Dict. çatı (37139k) Turkish - Germany Dict. hasır (35338k) Azerbaijani - Turkish Dict. necesen (33510k) English - Turkish Dict. credit an amount to s.o.´s account (33159k) Turkish - French Dict. ırmak (32113k) Turkish - Germany Dict. hercai (31284k)