idéal


Results for "idéal"

Philosophical Dictionary

Sübjektif İdealizm.

(Philosophical Dictionary) :
bkz. Öznel Düşüncecilik.
Philosophical Dictionary

Tarihsel İdealizm.

(Philosophical Dictionary) :
Tarihin idealist bir açıdan açıklanmasıdır ki tarih felsefesinin metafizik ve bieryci dönemlerini kapsar. Tarihsel idealizme göre tarih olaylarının nedeni ya tanrı iradesi, ya evrensel ruh, ya da insan düşüncesidir. Özellikle bireyci görüşe göre örneğin savaşlar krallar istediği için yapahır, Napoleon doğmasaydı Fransa bambaşka bir Fransa olurdu, Birinci Dünya Savaşı bir arşidükün öldürülmesi yüzünden çıkmıştır... Tarihsel özdekçilik, tarihsel idealizmin dayandığı temelin doğru olmadığını tanıtlamıştır. Gerçekten insan düşüncesinin de, üstün kişilerin de tarihsel olaylardaki rolü büyüktür. Tarihsel idealizmin düştüğü yanılma, her iki etkisel gücü tek va saltık neden saymış olmasındadır. Gerek üstün düşünceyi ve gerek üstün kişiyşi oluşturan, içinde bulundukları özdeksel koşullardır. Örneğin varlıklı kişi, varlıklıca düşündüğünden ötürü varlıklı bir kişi olmuş değildir; tersine, varlıklı olduğundan ötürü varlıklıca düşünmektedir. Ama varlıklıca düşündüğünden ötürü içinde bulunduğu özdeksel koşulları da etkiler ve o yönde değiştirir. Bu bakımdan düşünce ya da kişi, içinde bulunduğu ortam ve koşulların diyalektiğine katışmıştır. Tarihsel olayları etkiler, yön verir, yavaşlatır, hızlandırır ama kendi kendisini yaratmış değildir. O, içinde oluştuğu koşulların ürünüdür ve bütün etkisini bu koşulların zorunluğu doğrultusunda gerçekleştirebilir. Tarihsel idealizm, vesile (Fr. Pretexte)yi neden (Fr. Cause)leştirmektedir. Örneğin Avusturya arşidükü Franz-Ferdinand'ın Saraybosna'da öldürülmesi Birinci Dünya Savaşının patlamasına vesile olmuştur, bu savaşın gerçek nedeniyse sömürücü devletler arasındaki çıkar çatışmasıdır. Çıkar çatşımsanıda savaşı gerektirecek derecede keskinleşme olmasaydı savaş patlamazdı... Tarihsel idealizm, olayları tekyanlı olarak görür ve önceliği çeşitli adlar altında belirttiği ruhsal etki'ye verir. Tarihsel özdekçilikse olayları çokyanlı olarak görürü ve önceliği özdeksel etki'ye verir. Tarihsel idealizmin dayanağı, pratikle doğrulanamayan bir varsayımdır. Tarihsel özdekçiliğin dayandığı, pratikle doğrulanan nesnel bir olgudur: İnsanlar önce yaşayacak durumda olmalıdırlar ki tarih yapabilsinler. Yaşamak için de yemekleri, içmeleri, giyinmeleri, barınmaları, tek sözle ekonomik eylemlerde bulunmaları gerekir. Tarihsel idealizmin tek ve üstün etki saydığı düşünce'yi bu ekonomik eylemler ve ilişkiler belirler. Çiftçi çiftçice, işçi işçice, kapitalist kapitalistçe düşünür. Böylece, özdeksel koşullar içinde Napoleon'laşmış olan kişi de Napoleonca düşünür ve kendisini gerektiren koşulları etkiler ve değiştirir.
Philosophical Dictionary

Yeni İdealizm.

(Philosophical Dictionary) :
(Os. Nev iftikâriyye, Fr. Neo-idealisme). İtalyan yeni Hegelcicliği... Yeni idealizm, İtalyan yeni Hegelciliğinin adıdır. İtalyan düşünürleri Benedetto Groce (1866-1952) ve Giovanni Gentile (1875-1944), Hegel'in saltık idealizmini canlandırarak yeni bilimsel gğelişmelere uygulamaya çalışmışlardır. bkz. Yeni Hegelcilik.
Chemical Dictionary,

İdeal gazlar

(Chemical Dictionary,) :
Bütün basınç değerlerinde Boyle kanununa uyan gazları tanımlar. Gerçek gazlar yüksek sıcaklık ve düşük basınçta ideal davranışa yaklaşır.
Sociological Dictionary

MEFKÛRE [İng. Ideal]:

(Sociological Dictionary) :
Genelde ülkü anlamında kullanılmaktadır. Ancak, mefkûre gelecekte varacağımız gaye, bir hedef olmaktan çok; "müstesna anlarda yaşanılmış ve yine o anlarda yaşanabilen bir hayat tarzıdır. bu müstesna anlar toplumun daha ziyade buhranlı dönemleridir. Normal zamanlarda fertler, ferdî hayatlarıyla meşgûl olduklarından toplum hayatı zayıftır. Toplum uykuya dalmış gibidir. Bu dönemlerde fertler daha uyanıktır."Z.Gökalp, Tükü tarif ederken mefkûreden de bahseder: ".. Türk olmak için yalnız türk ırkından olmak kâfi değildir. Türk olmak için herşeyden evvel Türk harsı ile terbiye görmek ve Türk mefkûresi için çalışmak şarttır." (Gökalp, Z.; 1980) (Bkz. Gökalp, Z.)