olgu

Results for "olgu"

Philosophical Dictionary

Olguculuk.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. İspatiyye, Fr. Positivisme, Al. Positivismus, İng. Positivism, İt. Positivismo). Bilinebilir olanın sadece olgular olduğunu varsayan akım... İngiliz düşünürü Hume'la Alman düşünürü Kant'ın temellerini attığı ve XIX. yüzyılda Fransız düşünürü Comte'un biçimlendirdiği bu akım, yaşadığımız çağın çeşitli nedenlerle nesnel gerçeklikten kaçmak isteyen çok büyük bir bölümünü etkilemiştir. XX. yüzyılın bütün idealistleri doğrudan ya da dolaylı olarak bu akımla ilişkilidir. Pek çok aldatıcı yanlar taşır: Bilimcilik savına rağmen bilimdışıdır, metafiziği yadsımasına rağmen metafiziktir, idealizme karşı çıkmasına rağmen idealisttir, tanrı anlayışını çürütmesine rağmen din önericisidir, tarafsızlık savına rağmen taraflıdır, üçüncü bir yöntem meydana koyma savına rağmen ikinci yöntemi izler. Gerçekte olumluculuk deyimiyle karşılanması gereken pozitivizm terimi Comte tarafından ileri sürülmüştür ve insan için olumlu (müspet) olanın sadece olgular (fenomenler) olduğu savını dilegetirir... Fransız düşünürü Auguste Comte'a (1798-1857) göre bilim, olgura (Os. Vakıa, Fr. Fait) dayanmalıdır. İnsan kafasının soyutlamalarından doğmuş olan metafizik, deney ve bundan ötürü de bilgi alanımızın dışındadır, nesnelerin kendilikleri (Os. Bizatihi şey, Fr. Chose en soi) de bilinemez. Bilim, bu gerçekdışıyle bu bilinemezliğin arasındaki alanda, sadece duyularımızla algıladığımız deney ve gözlemlerin konusu olan olgularla uğraşabilir. Daha açık bir deyişle, gözlerimizin önünde olup biten olgular ne ruh ne de özdekle açıklanamazlar, ancak başka olgularla açıklanabilirler. Çevresinde olup bitenleri açıklamaya uğraşan insan düşüncesi tarih boyunca üç hal geçirmiştir (üç hal yasası). Teolojik olan birinci halde insan, olayları, kendi iradesine benzeyen üstün iradelerin yönettiğini sanmış ve dinsel bir üstünlük anlayışıyla açıklamaya çalışmıştı. Sonra, bu üstün iradeleri soyutlayarak, kendine benzeyen tanrıların yerine bu soyut kavramları koydu. Olayları, gerçek sandığı bu soyut kavramlarla açıklamaya çalışarak metafizik olan ikinci hale ulaştı. Şimdiyse olayları, deney ve gözlemlere dayanan başka olaylarla açıklayarak pozitif, olumlu ve bilimci hale erişmiş bulunmaktadır. Doğru olan da budur. Bilim, tarih boyunca boşuna tartışılmış olan spiritualizmle materyalizmin, bu iki bilinemezin, her ikisine de sırt çevirerek bu üçüncü yolda yürümeli ve sadece gözleriyle görüp elleriyle tutabildiği olguları incelemekle yetinmelidir. Ruhçuluk kadar maddecilik de metafiziktir, fizikse elbette metafizikle açıklanamaz. Metafiziğin yerine bilimi koymak gerekir. Bilim de, insanlıkla beraber, evrimi içinde bu üç hali geçirmiştir (teolojik, metafizik, pozitif). Her bilim, kendi özelliklerini ekleyerek kendinden önceki bütün bilimleri kapsar. Bilimler böylece sıralanır ve sınıflandırılır. İlk bilim aritmetiktir, sonra onu kapsamış olarak geometri gelir, daha sonra her ikisini de kapsayan mekanik oluşmuştur. Bunların üstünde tümel bilim olan matematik yükselir. Sonra ve sırasıyle astronomi, fizik, kimya, biyoloji ve merdivenin en tepesine de bütün bunları kapsayan toplumsal fizik ya da sosyoloji yerleşir. Bilimler, yalın oldukları oranda pozitif kalmışlardır. Nitekim bilimlerin en yalını olan matematik yüzyıllardan beri ilk biçimiyle sürüp gelmiş ve "üç kere üçün on etmesi için Tanrıya yalvaracak hiç bir sağduyulu kişi çıkmamıştır". Buna karşı astronomi, karmaşıklığı yüzünden, üç halin üçünü de geçirmiştir; ilkin teolojik olmuş, sonra metafizik bir görünüş almış, en sonunda pozitifliğe ulaşmıştır. En karmaşık bilim olan sosyoloji ise henüz metafizik çağını aşamamış durumdadır, onu pozitif hale olguculuk getirecektir. "Tarihsel olaylar, biyolojik olaylardaki zorunluğun aynı olan bir zorunlukla birbirlerini doğururlar". Pozitif bilimden (müspet ilim, olgucu bilim) başka bilim yoktur. İnsanlığa, hiç bir insanüstü varlığa dayanmayan ve insan sevgisinden doğan yeni bir insanlık dini gereklidir. Bu din, pozitif nedenlerin üstüne kurulmalı, teolojiye olduğu kadar metafiziğe de sırt çevirmelidir. İnsanlık dini, nereden geldiğimizi ve nereye gideceğimizi düşünmeden, kısa hayatımızı daha yaşanılır bir hale (pozitif hale) koyacaktır. Buysa, birbirimizi sevmekle, birbirimiz için yaşamakla gerçekleşecektir."İnsanlığı, bir insanı sevdiğiniz gibi seviniz"... Olguculuğun (pozitivizm) kaynakları Hume (1711-1776), Kant (1724-1804) ve Condillac'tır (1715-1780). olguculuk, olguları, Condilac'tan gelen duyumculuğa uygun olarak duyumlara indirger. Hume'la birlikte nesnel gerçekliği yadsır. Kant'a uygun olarak da spiritualizmin ve materyalizmin insan usuyle kavranamayacağını, bilinemeyeceğini savunur. Olguculuk, bilimciliği savunduğu halde bilinemezcidir (agnostisizm), nesnel gerçekliği yadsıyarak bilgiyi insan bilincine indirgemekle idealisttir (idealizm), bilinen evrenin ötesinde üstün bir varlığın yaşayıp yaşamadığının kesinlikle ileri sürülemeyeceğini savunmakla ruhçudur (spiritualizm), felsefenin temel sorununa ne özdekçilik, ne de ruhçulukla karşılık verilemeyeceğini savunmakla üçüncü felsefeyi gerçekleştirmek iddiasındadır, felsefenin temel sorunun ortadankaldırmakla bizat felsefeyi yadsımaktadır... olguculuk, İngiltere'de John Stuart Mill'le (1806-1873) Herbert Spencer (1820-1903); Fransa'da Emile Littre (1801-1881), Ernest Renan (1823-1890), Hyppolite Taine (1828-1921), J. H. von Kirchmann (1802-1884), Ernst Las (1836-1885); XIX. yüzyıldan sonra da mahizm, ampiriokritisizm ve pragmatizm öğretilerince gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. John Stuar Mill'in yararcılığı (Os. Faydacılık, Fr. Ütilitarizm) da olguculuk anlayışı üstüne kurulmuştur. Mill, bilinebilir'in sınırları dışında saydığı özdekçilikle ruhçuluğu yadsır, deneyin ancak olguları gösterebileceğini savunur ve hiç bir kesinliğe dayanmayan görece (Os. İzafî) bilgilerin yararlı olduğunu ileri sürer... Olguculuk, bilimci geçindiği halde, gerçeği bilinemez saymakla, bilime karşı çıkmaktadır. Oysa bilim, örenğin bir kauçuk yapabiliyorsa, bunun nedeni kauçuğu "kendiliğinden şey" olarak bilmesi ve tanımasıdır. "Pozitivistler ne materyalist ne idealist olduklarını, fakat ampirik olay ve olguları incelemekle yetindiklerini, bilim adamı olduklarını söylerler. Oysa bu sözler idealizmle aynı kapıya çıkmaktadır. Pozitivistler felsefenin temel problemine yan çizip, bunun bilim tarafından çözülemeyeceğini söylemekle maddî âlemden kopmakta, kendi bilinçleri içine kapanmakta, eşdeyişle, öznel idealizmi gerçekleştirmektedirler". Nitekim olguculuk da, sonunda, açık ya da gizli idealizmin zorunlu sonucu olan öğütçülüğe varmakta, insanlık dini idealizmiyle sevgiler ve saygılar öğütlemektedir. bkz. Yeni Olguculuk, İnsanlık Dini, Olaycılık.
 Turkish - French Dictionary

olgun

 (Turkish - French Dictionary) :
mûr
 Turkish - German Dictionary

olgun

 (Turkish - German Dictionary) :
reif.
 Turkish - German Dictionary

ölgün

 (Turkish - German Dictionary) :
ermattet, welk.
 Turkish - Spanish dictionary

olgun

 (Turkish - Spanish dictionary) :
maduro
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (103560k) Turkish - Germany Dict. çüş (74716k) Turkish - French Dict. açık (61680k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (49475k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (42644k) Turkish - French Dict. çatı (41867k) Turkish - French Dict. balık (40235k) Turkish - Germany Dict. hasır (37233k) Azerbaijani - Turkish Dict. necesen (34218k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (33589k) English - Turkish Dict. credit an amount to s.o.´s account (33514k) Turkish - French Dict. ırmak (33366k)