Kabala.


"Kabala." Kelimesi için arama sonuçları

Fəlsəfə Sözlüğü

Kabala.

(Fəlsəfə Sözlüğü) :
(Os. Bâtıniyye-i hurufiyye, Fr. Cabale, Al. Kabbala, İng. Cabal, İt. Cabala). Yahudi gizemciliği... Yahudi gizemciliğinin ürünü olan kabala, bütün gizemcilikler gibi, diyalektik bir yapı içinde kamutanrıcılığı (panteizm) gizler. Bir sürü biçim, sayı ve harfin altında saklanan evrenin özdeksel birliği ve evrimidir. Kabala, sefirot (daireler) adı verilen oluşma'nın otuz iki aşamasını şöyle sıralar: İçinde her şeyin tohum halinde bulunduğu ilk özdeksel halita, can veren hava, su, ateş, baş yönü, ayak yönü, sağ, sol, ön, arka (bu kutsal on'un ilk dört dairesi varlığın özdeksel unsurlarını, son altı dairesi de varlığın mekândaki yerini gösterir), öz, nicelik, nitelik, görelik, etki, edilgi, zaman, mekân, sahip olma, karşıtlık (bu ikinci on daire varlığın durumunu ve alabileceği biçimleri gösterir, Aristoteles'in kategorilerinden alınmıştır), sonsuz-akıl-zeka üçlemesi zihin âlemi, bağış-adalet-güzellik üçlemesi ahlâk âlemi, güç-yer kaplama-ölçü üçlemesi özdeksel âlemi (üçerden üç üçleme dokuz daire ve son olarak üç büyük üçleme), zihin âlemi-ahlâk âlemi-özdeksel âlem üçlemesi Tanrı (karallık)... Bunlardan her biri Tevrat'ın Tanrıya verdiği adlardan birini ve sonuncusu Adonai adını alır, hepsi birden adam kadmon'dur (örnek insan). Diyalektik oluşma. Tanrıyı da kapsayarak örnek insan sonucuna varmaktadır. Üçlemeler (teslis), diyalektik olarak gelişmektedir. Örneğin, sonludan ayrılan sonsuz ve düşünceleri doğuran us, onları düşünen zekâda birleşerek zihin âlemini meydana getirir. Zihin âlemiyle ahlâk âlemi de özdeksel âlemde bireşerek Tanrıyı meydana koyar. Tüm oluşma adam kadmon'u meydana getirdiğine göre sezdirilmek istenen gizem şudur: Evren özdekseldir ve Tanrı örnek insandır... Zohar adını alan kabalanın kamutanrıcı görüşü, Sefer Jezirab (YAratmanın Kitabı) ve Sefer Hazobar (Işığın Kitabı) adlarını taşıyan iki kitapta toplanmıştır. Bu kitaplarda mistik sayılarıyle Pitagoras ve kategorileriyle Aristoteles en önemli yeri kaplamaktadırlar. Ana düşünce, antik çağ Yunanlılarının stoa öğretisine dayanır. Bundan başka Plotinos, Jamblikhos, Proklos ve hatta Scottus Eriugena'nın etkileri de sezilmektedir... Kabalaya (kibbel kökünden üretlien gelenek anlamında kaballah) göre kutsal on (ilk on aşama) yaratıcı sözdür (kelâm). İlk on aşamadan sonra gelen yirmi iki aşama bu sözü meydana getiren alfabenin yirmi iki harfini karşılar. Bu yirmi iki harf, birbirleriyle sonsuz sayıda birleşerek sonsuz anlamlar kazanma imkânını taşımaktadır. Bu açıdan kabala, çağdaş düşünceye uygun yeni bir yoruma da yatkındır: Yirmi iki harfin sonsuz birleşme imkânı, insan bilgisinin de sonsuzluğunu meydana koyar. Örneğin insan, bu gücüyle, evrenin gizlerine her gün biraz daha artan bir hızla sokulmaktadır... Bilimsel incelemelere temel olan kabala metinleri, yüzyıllarca süren bir oluşmanın sonunda meydana gelmiş metinlerdir. kabalanın oluşması, ortaçaın sonuna doğru tamamlanmıştır. bkz. Gizemcilik, Yahudilik, Yahudi Felsefesi.