İrade.


Results for "İrade."

Philosophical Dictionary

İrade.

(Philosophical Dictionary) :
(Os. İrâde, Fr. Volonte, Al. Wille, İng. Will, İt. Volonta). Eylemi düşünceye uygun olarak gerçekleştirebilme yetisi... İdealist öğretiler iradeyi özgürlük sayarlar ve bunu da zorunluk'un karşısına koyarlar. Onlara göre zorunluk varsa irade yoktur ya da bu durumda irade sadece törebilimsel alanın sınırları içinde mümkün olabilir, buna karşı irade varsa zorunluk olmamalıdır. Bu tartışma eytişimsel anlayışa erişilinceye kadar yüzyıllarca sürmüştür. Eyştişimsel anlayış, özgürlük'le zoırunluk'u bağımlı kılığı bir yana, irade'yi bu tartışmanın dışında insansal bir bilinç işi olarak ele alır. Eylemi düşünceye uygun olarak gerçekleştirebilme, ancak iç ve dış koşulların uygunluğuyle mümkün olur. Örneğin, beden yapısı (iç koşullar) uygun olmayan bir insan ne kadar çok parası olursa olsun (dış koşullar) içki içemez. Buna karşı parası olmayan insan da beden yapısı ne kadar uygun olursa olsun içki içemez. Demek ki irade, uluorta bir özgürlük değil, çeşitli koşullara bağlı ve onlarla belirlenen ve onları bilerek bir karar verme özgürlüğüdür. İnsanın irade gücü, doğuşunda sahip bulunduğu bir yeti değil, bilgi ve deneylerinin meydana koyduğu bir yetidir. bkz. İradecilik, Özgürlük, Zorunluk.