Oluşul.


Results for "Oluşul."

Philosophical Dictionary

Oluşul.

(Philosophical Dictionary) :
(Os. Tekevvünî, Fr. Genetique, Al. Genetisch, İng. Genetic, İt. Genetico). Oluşla ilgili ve oluşa değgin... Türsel oluşmayla bireysel oluşmanın sıkı ilişkisi İngiliz bilgini Darwin tarafından ortaya konmuştur. Evrim kuramına en sağlam temeli kazandıran bu ilişki dirimlik yasası (Os. Tekevvünî hayat kanunu, Fr. Loi biogenetique)yle dilegetirilir. Iena üniversitesi zooloji profesörü Ernest Haeckel (1834-1919'in Morphologie Generale des Organismes (1866) adlı yapıtında geliştirdiği bu yasa, bireysel gelişmenin türsel gelişme sonucu olduğunu ve bireyin, türünün tarihsel olarak geçirdiği bütün gelişme evrelerini tekrarlamak yoluyle, geliştiğini meydana koymuştur. Tikelle (birey) tümelin (tür) diyalektik birliğini ve bağımlılığını göstermekle eytişimsel özdekçiliğe katkıda bulunan bu yasa, başta Baldwin ve Stanley olmak üzere birçok idealist düşünürlerce bireyin ansal gelişmesine de uygulanmak istenmiş ve idealist yanılgılara düşülmüştür. Örneğin Fröytçülük, toplumsal yasaları biyolojik yasalara indirgeme yanılgısının en belli ve açık örneklerinden biridir... Dirimlik yasasına göre, Haeckel'in ileri sürdüğü deyimlerle bireyolus (Os. Tekevvün-i ferdî, Fr. Ontogenese), soyoluş (Os. Tekevvün-i nev'î Fr. Phylogenes)un sonucu olduğu kadar soyoluş da bireyoluşa dayanır. Her ikisi de birbirlerine karşılıklı etkide bulunarak yaşamsal oluşmayı gerçekleştirirler. Bireysel gelişme türsel gelişmenin bütün katkılarından yararlandığı gibi türsel gelişme de bireysel gelişmenin bütün katkılarından yararlanır. Bir insanın biyolojik gelişmesi bütün canlıların biyolojik gelişmesinin bir özeti olduğu gibi insanlığın biyolojik gelişmesi de insanların tek tek biyolojik gelişmelerinin bir özetidir. bkz. Oluş, Sarmal Gelişim, Fröytçülük, Darvincilik, Evrim.