öznel

Results for "öznel"

Turkish - English dictionary

öznel

 (Turkish - English dictionary) :
gram., phil. subjective.
 Philosophical Dictionary

Öznel Düşüncecilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Tasavvuriye-i enfüsîyye, Fr. Idelisme subjectif). Varlığı kişisel bilince indirgeyen öğretilerin genel adı... Öznel idealizm (subjektif idealizm) dış dünyadaki bütün varlıkları bireyin bilincicne indirger. Bu açıdan öznel idealizm, varlıkları genel bilince indirgeyen enesnel idealizmle (objektif idealizm) saltık bilince indirgeyen saltık idealizm (mutlak idealizm) arasında yer alır. Nesneleri açıkça kişisel bilincin ürünü sayan öğretiler bulunduğu gibi, bunu kapalı bir biçimde yapan öğretiler de vardır. Açık öznel idealizme immateryalizm; kapalı öznel idealizme pozitivizm, personalizm, egzistansiyalizm gibi öğretiler örnek gösterilebilirler. Öznel idealizm, zorunlu olarak, tekbenciliğe (solipsizm) varır. Çünkü bütün varlıklar kişinin bilincine indirgendiğine göre kişi, kendinden başka her şeyin tek ölçüsü olmak durumundadır. Buysa tekben'in kendinden başka bütün ben'leri zorunlu olarak yadsıması demektir... Öznel idealizmin en açık örneği olan özdeksizci Berkeley'e (1685-1753) göre özdek diye bir şey yoktur, nesneleri varlıklaştıran kişinin bilincidir. Kırmızı bir kumaşın kırmızılığı, kumaşta değil, kişinin gözünde ve bilincindedir. Çünkü sarılık hastalığına tutulanlar o kumaşı sarı renkli görürler. Berkeley, bu konuda şöyle demektedir: Onları gördüğümüz ve dokunduğumuz için nesnelerin var olduklarını sanıyoruz. Oysa duyumlarımız usumuzdaki düşüncelerden başka bir şey değildirler. Düşüncelrse usumuzun dışında ve ötesinde var olamazlar. Belli bir renk, bir biçim, bir koku, bir tat gözleriz. Kafamız bütün bunları birleştirerek elma adında bir nesne yapar; gerçekteyse elma ağaçta değil bilincimizdedir, çünkü onu bilincimiz var etmiştir... Öznel idealizmin belli örneklerinden biri de Alman düşünürüa Johann Gorttlieb Fichte'nin (1762-1814) öğretisidir. lFichte öğretisi, Alman düşünürü Immanuel Kant'a (1724-1804) bir tepki olarak ileri sürülmüştür. Fichte'ye göre Kant'ın düşünenle düşünülen (numen ve fenomen) ikiliği bir kuruntudur. Düşünen de düşünülen gibi tek düşüncenin ürünüdür. Ben olmasaydı ben dışı da olmazdı. Ben'siz hiç bir şey var olamaz. Ben dışını yaratarak ben'i sınırlayan da gene ben'den başkası değildir. Ben'i kaldırınız, evren de yok olur. Bütün görünenler, objeler, özdekler, sınırlar hep usun yaratısıdır. Tek yaratıcı ustur, bendir. Fichte bu konuda şöyle demektedir: Ben olmayandan (obje) yola çıkarsam, ben olmayanın içinde nasıl olup da bir ben (süje) bulunduğunu açıklamam gerekir. Oysa bunu hiç bir zaman açıklayamam. Çünkü bu bilinemez. Tersine, benden yola çıkarsam bütün ben olmayanları açıklayabilirim. Ben olmayanın beni nasıl düşündüğünü bilmem ama, benim ben olmayanları nasıl düşündüğüm pek açıktır. Her bilme, bir eylemle başlar. Ben, ben olmayanı kavrayabilmek için bir eylemde bulunacak, önce kendini ortaya koyacaktır. Benin kendi kendisini düşünmesi bile bir eylemde bulunmasıdır. Hiç bir eylemde bulunmayan ben, ben olamaz. Öyleyse ben, ben olabilmek için, bir ödevi yerine getirmeliyim. Bu ödev, her şeyden önce, benliğimi ortaya koyma ödevimdir. bkz. Düşüncecilik, Nesnel Düşüncecilik, Saltık Düşüncecilik, Metafizik Düşüncecilik, Öznelcilik.
 Philosophical Dictionary

Öznel Gerçek.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Enfüsî vâkıa, Fr. Realite subjective). Düşüncede var olan gerçek... Gerçeğin ana niteliği nesnel olmaktır. Buna rağmen tinselciler (idealizm) gerçeği öznel sayarlar. Örneğin İngiliz piskoposu Berkeley (1687-1753) kırmızı bir kumaşın gerçekte var olmadığını, ancak gözümüzde var olduğunu savunur. Berkeley'e göre dışy dünyada hiç bir şey yoktur, bütün olup bitenler bilincimizde olup bitmektedir. Berkeley, nesnelerin varlıklarıyle niteliklerini birbirine karıştırmakta ve varlıklarını tartışacağı yerde niteliklerini tartışmaktadır. Düşüncede, bu anlamda, bir gerçeğin bulumadığını ve gerçeklerin dış ve nesnel dünyada var olduklarını tanıtlayacak en yetkin ölçüt, pratiğin sağladığı ölçüttür. Günlük yaşamda tinselciler özdekçidirler. Çünkü bir sokakta karşıya geçerken otobüsün altında ezilmemek için gereken dikkati titizlikle gösterirler. Demek ki pratikte tindelcilere göre nesnel bir otobüsle öznel bir otobüs arasında hiç bir başkalık yoktur. Tartışırken otobüsün gerçekte var olmayıp sadece düşüncede var olduğunu savunan tinselciler, pratikte otobüsün gerçekten var olduğuna emindirler. bkz. Öznelcilik, Öznel Düşüncecilik, Özdeksizcilik, Tekbencilik, Gerçek, Nesnel Gerçek.
 Philosophical Dictionary

Öznel Hakikat.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Enfüsî hakikat, Fr. Verite subjective). Nesnel gerçekliğin bilinçteki yansısı... Hakikat, bilenin irade ve arzusuna dayanmayan bilginin içeriğidir ve nesnel gerçekliğin bilinçteki yansımasını dilegetirir. İdealistler öznel hakikat'ın bu nesnel kaynağını yadsırlar ve onun insanlar tarafından, kendi irade ve arzularına göre, oluşturulduğunu ileri sürerler. Bu idealist anlayışa göre hakikat saymaca (Os. İtibârî, Fr. Nominal) dır ve insan zihninin ürünüdür. Bu halde de onlara göre insan zihninin ürünü olan, nesnel gerçeklikten yoksun birçok boşinançlar hakikattır. Bu anlayış bilimsel bilgiye öznel bir bakışı ve bilimin yadsımanmasını, en azından şüpheyle karşılanmasını gerektirir. bkz. Hakikat, Nesnel Hakikat, İlişkin Hakikat, Saltık Hakikat, Özne, Öznel, Öznelcilik, Öznel Düşüncecilik.
 Philosophical Dictionary

Öznel İdealizm.

 (Philosophical Dictionary) :
bkz. Öznel Düşüncecilik.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (83924k) Turkish - Germany Dict. çüş (65185k) Turkish - French Dict. açık (55274k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (40384k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (39134k) Turkish - French Dict. balık (38721k) Turkish - French Dict. çatı (36861k) Turkish - Germany Dict. hasır (35094k) Azerbaijani - Turkish Dict. necesen (33250k) English - Turkish Dict. credit an amount to s.o.´s account (33072k) Turkish - French Dict. ırmak (31890k) Turkish - Germany Dict. hercai (31104k)