Çatışkı.


Risultati per "Çatışkı."

Dizionario filosofico

Çatışkı.

(Dizionario filosofico) :
(Os. Tesâvii nakîzyen, Fr., Al., Antinomie, İng. Antinomy, İt. Antinomia). Saltığı çözümlemek isteyen usun düşmek zorunda bulunduğu çelişki... Alman düşünürü Immenuel Kant tarafından ileri sürülmüştür. Kant'a göre, saltığın alanına eşdeyişle metafizik alana giren us kaçınılmaz çelişmelere düşer. Nicelik, nitelik, oran ve kiplik bakımlarından çelişik karşıtlıklar, usa dayanan düşünsel felsefenin ve Tanrıbilimin ussal yöntemleriyle, aynı güçte tanıtlanabilirler. Örneğin, evren sonsudur ve evren sonludur, insan özgürdür ve insan özgür değildir. Tanrı vardır ve Tanrı yoktur gibi çeşitli karşıtlıklar ussal olarak aynı güçte tanıtlanabilirler ama, bu tanıtlamaların bilimsel olarak hiç bir değeri yoktur. Çünkü fiziko-teolojik kanıt, birtakım inançlara ve varsayımlara dayanır, hiç bir hakkı olmadığı halde bizi bu inançları ve varsayımları kabule zorlar. Örneğin, niçinini açıklamadan, bir ilk neden olmaksızın bir sonsuz nedenler ve sonuçlar serisinin olamaycağını varsayar; duyulur verilerden yola çıkarak duyu dışı sonuçlara varılabileceğine inanmamızı ister. Kant'ın haklı olarak ileri sürdüğü gibi, bu inanç ve varsayımlara dayandıktan sonra, tanıtlanamayacak hiç bir çatışkı yoktur. Böylesine tanıtlamalar, bilim dışı tanıtlamalardır. bkz. Eleştiricilik, Saltık, Metafizik.